Tai biến mạch máu não không còn là căn bệnh xa lạ với nhiều người, đặc biệt hay gặp ở người cao tuổi. Theo thống kê mới nhất thì tỷ lệ người trẻ ngày nay mắc căn bệnh này đang ở mức báo động. Đột quỵ và tai biến mạch máu não phải chăng là hai bệnh khác nhau? Thực chất chúng đều chỉ một bệnh, nhưng dưới dạng hai tên khác nhau biểu thị ở giai đoạn bệnh khác nhau. Vậy tai biến mạch máu não và đột quỵ là gì, nguyên nhân và cách phòng tránh ra sao, hãy cùng bacsi24h tìm hiểu trong bài viết này nhé!

1. Đột quỵ và tai biến mạch máu não là gì?

Có rất nhiều người nhầm lẫn rằng tai biến mạch máu não và đột quỵ là 2 căn bệnh khác nhau. Đồng thời cho rằng tai biến là bệnh thường gặp ở người già, còn đột quỵ là bệnh gây ra bởi các vấn đề liên quan tới tim, không phải do não và thường xảy ra ở người trẻ. Đây là những quan niệm chưa đúng về đột quỵ và tai biến mạch máu não dẫn đến việc quan tâm, và phòng ngừa chưa đúng mực, nhiều người bệnh vẫn còn rất chủ quan, lơ là trong việc kiểm soát bệnh tật

Vì tên gọi khác nhau, do đó nhiều người thường nhầm lẫn giữa đột quỵ và tai biến mạch máu não là hai bệnh khác nhau. Nhưng trên thực tế, chúng đều là tên gọi để chỉ chung về một căn bệnh cấp tính, có tính chất nguy hiểm đến sức khỏe thậm chí là tính mạng của người bệnh.

Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ đây là tình trạng não bị thiếu máu một cách đột ngột một phần hoặc toàn bộ máu nuôi dưỡng. Sự thiếu máu não này  gây ảnh hưởng đến các bộ phận trên cơ thể thuộc vùng chỉ huy của não bộ. Từ đó gây ra các triệu chứng tai biến mạch máu não từ nhẹ đến nặng như bị yếu liệt hoặc cơ thể rơi vào tình trạng hôn mê. Và tai biến mạch máu não nếu không được điều trị kịp thời và phác đồ phù hợp, bệnh nhân có thể rơi vào tử vong.

Đột quỵ và tai biến mạch máu não đều dùng để mô tả một tình trạng bệnh, trong đó đột quỵ là chỉ tình trạng bệnh có tính cấp tính, tai biến mạch máu não có ý nghĩa biểu thị nơi xảy ra của bệnh. Theo các thống kê y học gần nhất đột quỵ là nguyên nhân thứ hai gây ra tử vong, chiếm 20% và đây cũng là căn bệnh làm bệnh nhân có nguy cơ cao bị sa sút trí tuệ. Khi một người bình thường, khỏe mạnh gặp đột quỵ có thể bị tê liệt, đổ gục và hôn mê sâu, mang di chứng tàn tật suốt đời hoặc tử vong.

Ở mọi lứa tuổi đều có nguy cơ bị tai biến mạch máu não. Nhưng chiếm tỷ lệ cao nhất là nhóm những bệnh nhân bị tai biến mạch máu não là người cao tuổi trên 74 tuổi, tỷ lệ bệnh nhân dưới 65 tuổi bị đột quỵ là 25% và dưới 45 tuổi là 10%. Trong thời gian gần gây, tình trạng đột quỵ (tai biến mạch máu não) đang ngày càng trẻ hóa và số lượng bệnh nhân là người trẻ vẫn đang có xu hướng tăng cao.

2. Phân loại đột quỵ (tai biến mạch máu não)

Đột quỵ là tình trạng bệnh nhân bị dừng máu nuôi đột ngột ở não, được chia thành hai dạng là nhồi máu não và xuất huyết não (hoặc xuất huyết màng não).

2.1 Nhồi máu não

Nhồi máu não là thể đột quỵ thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ 80%. Nguyên nhân chủ yếu là người bệnh bị tắc nghẽn động mạch não do sự hình thành của các cục máu đông (huyết khối). Ngoài ra, trường hợp hiếm gặp chiếm 1% nhồi máu não có nguồn gốc tĩnh mạch gây ra huyết khối tĩnh mạch. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và không phân biệt giới tính, kể cả ở những người phụ nữ trẻ tuổi có liên quan đến yếu tố nội tiết, thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai, mang thai hoặc sau khi sinh đẻ.

Bên cạnh đó, đột quỵ có thể do tình trạng rối loạn nhịp tim gây lên như các mảng xơ vữa (25%), rung nhĩ chiếm 25% và những nguyên nhân khác. Ở những người trẻ tuổi thường bị đột quỵ do nguyên nhân bóc tách động mạch đốt sống và động mạch cảnh.

2.2 Xuất huyết não (màng não)

Đột quỵ dạng xuất huyết não chiếm tỷ lệ ít chỉ 20% trong tổng số các trường hợp tai biến mạch máu não, do bị vỡ các động mạch dẫn đến tình trạng bất thường gây phình mạch máu máu não hoặc xuất huyết trong não. Các cơn đột quỵ xảy ra một cách đột ngột và có thể gây ra những chấn thương mạch máu não, dị dạng hay khối u. Một vài trường hợp do bệnh mạch máu não amyloid gây nên xuất huyết bề mặt tự phát.

2.3 Đột quỵ và nhồi máu cơ tim là nguyên nhân do đâu?

Có rất nhiều nguyên nhân gây đột quỵ, tuy nhiên dù là nguyên nhân nào thì nhồi máu cơ tim đều xảy ra một cách đột ngột mà không hề báo trước. Một số nguyên nhân thường gặp như:

Do sự hình thành của cục máu đông gây cản trở sự lưu thông của dòng máu làm tắc nghẽn mạch máu não. Từ đó gây ra đột quỵ hay tai biến mạch máu não.

Huyết áp tăng cao và đột ngột làm tăng áp lực mạch máu não.

Trường hợp khác: Do động mạch bị tắc nghẽn không rõ nguyên nhân, thuyên tắc mạch não, sử dụng thuốc chống đông hoặc nguyên nhân do dị dạng mạch máu não.

3. Đặc điểm nhận biết bệnh nhân tai biến mạch máu não

Tùy thuộc vào vùng não bị tổn thương mà có triệu chứng đột quỵ khác nhau. Một trong các triệu chứng thường gặp nhất là liệt: Liệt thường xảy ra ở một bên của cơ thể (có thể là liệt mặt, cánh tay hoặc chân). Bên cạnh đó liệt đi kèm với một số biểu hiện khác như:

Choáng váng, hoa mắt chóng mặt, đau đầu dữ dội.

Buồn nôn hoặc nôn.

Rối loạn hoặc mất khả năng ngôn ngữ, khó biểu hiện suy nghĩ của bản thân một cách rõ ràng.

Có biểu hiện rối loạn nhận thức.

Thị giác rối loạn, nhìn mờ, nhìn đôi hoặc không nhìn được bằng một mắt (có thể là cả hai mắt) trong thời gian ngắn (hoặc kéo dài).

Cả người mệt mỏi, ủ rũ, không có sức sống.

Nếu phát hiện người bệnh có những triệu chứng trên cần nhanh chóng đưa đến bệnh viện để bệnh nhân được cứu chữa kịp thời, tránh bỏ qua thời điểm vàng để cứu bệnh nhân.

4. Nguyên nhân gây ra bệnh đột quỵ (tai biến mạch máu não)

Có hai nguyên nhân chính gây đột quỵ: tắc động mạch (đột quỵ thiếu máu cục bộ) hoặc rò rỉ hoặc vỡ mạch máu (đột quỵ xuất huyết). Một số người có thể chỉ bị gián đoạn tạm thời lưu lượng máu đến não, được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), không gây ra các triệu chứng kéo dài.

Đột quỵ thiếu máu cục bộ (nhồi máu não)

Nó xảy ra khi các mạch máu của não bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, làm giảm lưu lượng máu nghiêm trọng do

Xơ vữa động mạch: tình trạng này làm hẹp đường kính các mạch máu, làm giảm máu cung cấp đến các tế bào não. Các mảng xơ vữa động mạch có thể tạo thành cục máu đông, làm ngăn cản dòng máu đến não gây nên thiếu máu đột ngột ở não.

Nguyên nhân khác: Huyết áp tụt đột ngột hơn 40mmHg, viêm động mạch hoặc viêm tắc tĩnh mạch gây nên tai biến mạch máu não. Người hút thuốc lá dễ rối loạn lipid máu, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.

Đột quỵ xuất huyết (chảy máu não)

Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não bị rò rỉ hoặc vỡ. Các yếu tố liên quan đến đột quỵ xuất huyết bao gồm

Huyết áp cao không được kiểm soát: đây là nguyên nhân hàng đầu của tai biến mạch máu não. Cao huyết áp làm cho áp lực dòng máu lên thành mạch cao hơn bình thường khiến cho thành mạch bị tổn thương gây ra nhồi máu não hoặc làm cho mạch máu bị vỡ gây nên xuất huyết não.

Người bị cao huyết áp có nguy cơ bị tai biến cao gấp 3 - 4 lần so với người có huyết áp bình thường.

Điều trị quá mức với chất làm loãng máu (thuốc chống đông máu)

Phình ở những điểm yếu trong thành mạch máu (phình động mạch)

Chấn thương (do tai nạn, va đập mạnh...)

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) — đôi khi được gọi là cơn đột quỵ nhỏ — trong đó việc cung cấp máu cho não tạm thời bị gián đoạn. Nó có thể kéo dài vài phút hoặc kéo dài đến 24 giờ. TIA nên được điều trị khẩn cấp, vì chúng thường là dấu hiệu cảnh báo bạn có nguy cơ bị đột quỵ hoàn toàn trong tương lai.

5. Biện pháp phòng ngừa nguy cơ đột quỵ và tai biến mạch máu não

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đã đưa ra hướng dẫn phòng ngừa đột quỵ bằng việc thực hiện lối sống lành mạnh và khám sức khỏe thường xuyên.

Duy trì lối sống lành mạnh

Để có một sức khỏe tốt, duy trì những thói quen tốt là điều cần thiết, ví dụ như:

Không sử dụng các chất gây kích thích: Không hút thuốc lá (hoặc hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá), không uống rượu, bia…

Tập thể dục thường xuyên, đều đặn, tham gia các hoạt động thể chất ngoài trời.

Kiểm soát cân nặng phù hợp với chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể).

Bổ sung thực phẩm: Rau xanh, chất xơ, magie và kali, ăn ít muối…

Ăn nhiều trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.

Theo dõi sức khỏe chặt chẽ là cách tốt nhất để phát hiện những dấu hiệu bất thường của cơ thể như:

Bác sĩ kiểm tra tiếng tim xem có bất thường hay không. Trường hợp nghi ngờ bất thường ở động mạch, bệnh nhân sẽ được chỉ định siêu âm Doppler động mạch cảnh để xác định nguy cơ đột quỵ.

Theo dõi tình trạng huyết áp đều đặn, chỉ định dùng thuốc chẹn beta hoặc lợi tiểu nếu có sự bất thường về huyết áp.

Thực hiện xét nghiệm lipid máu để phát hiện những dấu hiệu bất thường ở mạch máu. Những bệnh nhân trên 50 tuổi cần làm xét nghiệm này 5 năm một lần.

Những bệnh nhân hút thuốc lá, béo phì, đái tháo đường, cao huyết áp hoặc gia đình có tiền sử mắc bệnh tim mạch có nguy cơ tai biến mạch máu não cao hơn những bệnh nhân khác, do đó cần theo dõi và kiểm tra định kỳ thường xuyên.

Xét nghiệm đường huyết cũng là cần thiết để phòng ngừa đái tháo đường. Vì đây là một căn bệnh có nguy cơ gây tai biến mạch máu não.

Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm đe dọa đến tính mạng con người, do đó cần phải hết sức chú trọng phòng ngừa và không nên chủ quan. Trên đây là những thông tin về bài viết “Đột quỵ và tai biến mạch máu não nguy hiểm như thế nào? Có khác nhau không?”

6. Khi nào cần gặp bác sĩ

Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi có bất cứ triệu chứng nào liên quan đến đột quỵ như:

Lẫn lộn, sảng, lơ mơ, hôn mê.

Nhức đầu dữ dội, khác thường.

Mất thăng bằng.

Giảm thị lực đột ngột hoặc yếu một bên cơ thể.

Chóng mặt, giảm thính lực, buồn nôn, nôn ói.

Dù chỉ là đột quỵ thoáng qua nhưng chúng ta nên kiểm tra tình trạng của mình hoặc người nhà, chỉ cần 1 trong 3 dấu hiệu sau bạn nên đưa người nhà đi cấp cứu ngay lập tức:

Khuôn mặt: khi cười có bị lệch hoặc xệ bên nào không?

Cánh tay: yêu cầu giơ 2 tay ra trước, tay có thể giữ trong không khí hay cầm nắm một vật được hay không?

Bất thường về lời nói, ý thức: đột ngột nói ngọng, không hiểu lời nói hay khó nói, lú lẫn...

Cần phải ghi nhớ rằng trong tai biến mạch máu não mỗi phút đều rất quan trọng.

XEM NGAY: Rối loạn tiền đình- căn bệnh chớ nên coi thường